بررسی 4 تا از مهارت های حین تدریس
/ خواندن 13 دقیقه
آخرین ویرایش:
توی این فعالیتی که استاد عباس پور از ما خواسته باید چهار تا از مهارت های حین تدریس که باید داشته باشیم رو بررسی کنیم.
این پست در واقع یک تکلیف برای یکی از درس هایی هست که در دوره تربیت سربازمعلمان در دانشگاه شهید بهشتی مشهد گذروندیم.
معلم ها باید برای انجام بهتر تدریس شون یکسری مهارت هایی رو داشته باشند. این مهارت ها رو به سه گروه میشه تقسیم کرد:
- مهارت های قبل از تدریس
- مهارت های حین تدریس
- مهارت های پس از تدریس
این مهارت ها مهارت های حین تدریس هستند:
- آماده سازی ذهنی دانش آموزان و ایجاد انگیزه
- مهارت توضیح و ارائه مطالب
- مهارت پرسش
- مهارت برقراری ارتباط عاطفی
- مهارت فن بیان و صدا
- مهارت برقراری انضباط و اداره کلاس
- مهارت تمرکز بخشی
- مهارت مشارکت دادن دانش آموزان
- مهارت تشویق و تنبیه
4 تا از این ها رو که علامت زده ام میخوام توی این پست بررسی شون کنم تا ببینیم چه نکاتی برای توسعه این مهارت ها در خودمون هست.
1) آماده سازی ذهنی دانش آموزان و ایجاد انگیزه 🔑
شایستگی خود را ثابت کنید
معلم باید بتواند دانش‌آموزان را متقاعد کند به صحبت‌هایش گوش دهند. اگر دوست دارید دانش‌آموزان در زمینه‌ی درسی انگیزه‌ی بیشتری برای مطالعه داشته باشند، باید استعدادها و توانایی‌های خود را به نمایش بگذارید. اگر دانش‌آموزان احساس کنند شما وظیفه‌ی خود را نمی‌دانید، از این فرصت برای تنبلی کردن در انجام تکالیف استفاده می‌کنند و یا اگر تصور کنند شما توجهی به درس ندارید از خواندن دقیق مطالب آموزشی سرباز می‌زنند.
شوخ‌طبع باشید
شاد و شوخ‌طبع بودن معلم در کلاس موجب توجه بیشتر دانش‌آموزان به درس می‌شود. همیشه فضایی شادی در کلاس ایجاد کنید، با این کار دانش‌آموزان ارتباط بهتری با معلم و مدرسه برقرار می‌کنند. البته ایجاد تعادل در حفظ یک فضای شاد که از کنترل نیز خارج نشود، از مهارت‌های یک معلم خوب است. دانستن اینکه در چه مواقعی شوخی کنیم و در چه مواقعی جدی باشیم با تجربه و تمرین حاصل می شود.
ایجاد یک فضای مثبت و امیدوار‌کننده
زمانی دانش‌آموز به حرف معلم خود گوش می‌دهد که توانسته باشد، ارتباط خوبی با او برقرار کند و به او ثابت شود که آنچه قرار است در کلاس درس یاد بگیرد برایش مفید است. در این صورت او با اشتیاق بیشتری در کلاس حاضر می‌شود و به درس گوش می‌دهد.
احساس خوبی در دانش‌آموزان ایجاد کنید
اگر به دنبال ایجاد انگیزه در شاگردان خود هستید، باید به آنها ثابت کنید حرف های خوبی برای گفتن دارید. در ادامه روش‌هایی معرفی می‌شود که می‌تواند تاثیر مثبتی بر دانش‌آموزان داشته باشد.
- سخنران باشید. همیشه ایده و طرحی در ذهن خود داشته باشید و سعی کنید آن را در زمان مناسبی ارائه کنید. زیاد صحبت نکنید. خودرأی و مستبد نباشید.
- با اشتیاق درس دهید. وقتی شما نسبت به موضوعی علاقه نشان می‌دهید، حرف شما برای شاگردان باورپذیرتر می‌شود.
- پرانرژی باشید. شور و اشتیاق امری مسری است. اگر سرکلاس پرانرژی باشید، بعید است دانش‌آموزی سر کلاس چرت بزند.
به دانش‌آموزان نشان دهید چرا لازم است این درس‌ها را یادبگیرند.
اینکه قبل از شروع درس و یا یک دوره آموزشی با دانش آموزان در مورد اهداف آن صحبت کنیم خیلی مفید خواهد بود. ممکن است موضوعی که میخواهید تدریس کنید برای دانش‌آموزان جالب نباشد و ندانند این درس چه فایده‌ای دارد. شما می توانید از جلسه قبل از دانش آموزان بخواهید که در این مورد تحقیق کنند و یا اینکه خودتان دلایل یادگیری درس را به آنها ارائه دهید. وقتی که دلیل اش را بدانند بهتر می توانند در کلاس تمرکز کنند.
دانش‌آموزان را به بحث کردن و ایجاد فضای شاد در کلاس تشویق کنید
اگر در تمام مدت کلاس فقط شما صحبت کنید، کلاس برای دانش‌آموزان کسل کننده می‌شود و باید انتظار چرت زدن دانش‌آموزان را هم داشته باشید. از دانش‌آموزان هم بخواهید در کلاس مشارکت داشته باشند. سؤال بپرسید ولی همه‌ی دانش‌آموزان را مخاطب سؤال خود قرار ندهید، بهتر است یکی از دانش‌آموزان را صدا بزنید و سؤال خود را مستقیم از او بپرسید. وقتی سؤال از کل کلاس پرسیده می‌شود، فقط دانش‌آموزانی که جواب سؤال را بلد هستند در بحث شرکت می‌کنند. استفاده از این شیوه باعث می‌شود دانش‌آموزان قبل از کلاس نیز درس را مطالعه کنند و با شوق و انگیزه‌ی بیشتری در کلاس حاضر شوند، چون احساس می‌کنند ممکن است از آنها نیز در کلاس سوال شود.
در تدریس سنگ تمام بگذارید
برای رسیدن به هدف خود بیشتر تلاش کنید، حتی بیشتر از تلاشی که ممکن است هر معلم دیگری انجام دهد. با دقت به همه‌ی سؤالات دانش‌آموزان پاسخ دهید و مطمئن شوید که کاملا متوجه درس شده‌اند. یادآوری کنید که فقط یکبار با دقت پاسخ آنها را می‌دهید. قبل از پایان کلاس حتما مطمئن شوید شاگردان درس را کامل یاد گرفته‌اند. البته به یاد داشته باشید که کار معلم انتقال اطلاعات به دانش آموزان نیست. تنها زمینه و شرایط یادگیری را برای دانش آموزان محیا کنید و آنها را تشویق کنید تا یاد بگیرند. اجازه ندهید که همه کار ها را خودتان انجام دهید و دانش آموزان از شما سو استفاده کنند. از دانش آموزان کار بکشید و مطمئن شوید که در کلاس فعال هستند.
اطلاعات بیشتری در مورد موضوع درس در اختیار دانش‌آموزان قرار دهید
اگر دوست دارید دانش‌آموزان نسبت به موضوع در حال تدریس علاقه‌ی بیشتری از خود نشان دهند، سعی کنید، موضوعات درسی را بیشتر بسط دهید. اطلاعت به روز داشته باشید و در صورت نیاز این اطلاعات را که به درس مرتبط هستند با دانش آموزان به اشتراک بگذارید. این طوری کمک می کنید تا مهارت تحقیق و جستجو در دانش آموزان پرورش یابد. از دانش آموزان نیز می توانید در مورد اطلاعات جدید تر و به روز تر در اتباط با درس ارائه دهند.
2) مهارت برقراری ارتباط عاطفی 🤝
برخی از راهکارهای برقراری ارتباط عاطفی صحیح بین معلم و شاگرد عبارتند از:
احوال پرسی با دانش آموزان. همیشه با همه ی دانش آموزان تان احوال پرسی کنید و حتی در مورد مشکلات شان از آنها سوال کنید و با مهربانی و دلسوزی سعی در رفع مشکلات آنها بکنید. حتی در بیرون از کلاس هم به آنها سلام دهید و خودتان شروع کننده سلام دادن باشید.
عدم سکون معلم در کلاس. همیشه روی صندلی ننشینید و در کلاس با همه ی دانش آموزان در تعامل و رفت آمد باشید.
پرسیدن از خاطرات سال های قبل دانش آموزان. سعی کنید در ابتدای سال در مورد خاطرات سال قبل از دانش آموزان تان بپرسید تا بدانید چه ویژگی و خصوصیت معلم و کلاس سال قبل برای دانش آموز جذاب تر بوده و کدام یک نبوده.
عدم سرزنش مستقیم دانش آموزان. اگر دانش آموزتان کار اشتباهی انجام داده است او را مستقیما یا در کلاس در جمع همه مورد موعظه قرار ندهید. می توانید خود را مورد خطاب قرار دهید وبه در بگویید تا دیوار بشنود. یا اینکه می توانید بعد از اتمام کلاس با او به تنهایی صحبت کنید و در مورد کار اشتباهش بحث کنید.
بزرگ نکردن اشتباهات دانش آموزان. اگر اشتباهات شان را بزرگ کنید و تعمیم بدهید باعث می شود بعد از مدتی دانش آموز فکر کند و باور کند که هر کاری انجام می دهد یا هر سخنی که می زند اشتباه بوده و به یک دانش آموز منزوی تبدیل شود.
احترام متقابل. به دانش آموزان تان مانند یک برادر یا خواهر کوچکتر احترام بگذارید، اینطوری آنها نیز به شما احترام خواهند گذاشت.
مهارت خوب گوش دادن. به نظریات و سخنان دانش آموزان تان چه در هنگام تدریس و چه در هنگام غیر تدریس خوب گوش دهید و سخن شان را در وسط کلام شان قطع نکنید.
همدلی با دانش آموزان. این همدلی باعث می شود که زمینه نفوذ در دانش آموز برایتان فراهم گردد و آنها را بهتر درک کنید.
مسئولیت دادن به همه. به تک تک دانش آموزان تان مسئولیت بدهید. این کار باعث افزایش حس اعتماد به نفس دانش آموز می شود. مثلا می توانید به صورت هفتگی یا ماهانه یک نماینده کلاس متفاوت تعیین کنید.
عدم توجه به یک یا چند دانش آموز خاص. هیچ گاه در کلاس و مدرسه به یک نفر توجه و اهمیت خاصی نشان ندهید و یک نفر را در کلاس یا مدرسه برجسته نکنید.
عدم استفاده از مقررات خشک و بی روح در کلاس. مقررات را با کمک دانش آموزان وضع کنید و فقط قوانینی باشند که دانش آموزان راضی به انجام آن باشند و این قوانین برای بهتر کردن کیفیت درس خواندن آنها در کلاس مفید باشند.
لبخند به لب داشتن. همیشه با لبخند وارد مدرسه و کلاس بشوید با لبخند در مدرسه و کلاس بمانید و با لبخند مدرسه و کلاس را ترک کنید.
3) مهارت فن بیان و صدا 🔊
فن بیان برای معلمان از مهم ترین نکات مهم کلاس داری است و توصیه می شود تا بتوانند کلاس خود را به بهترین نحو مدیریت و اداره کنند. بهتر شدن این مهارت، این روش ها رو می تونید مدنظر داشته باشید:
صحبت کردن با صدای بلند و رسا. اولین قدم برای این که فن بیان خود را در تدریس بهتر کنید، این است که با صدای بلند و رسا صحبت کنید. در حالت کلی بلند صحبت کردن به دانش آموزان نشان می دهد که معلم شان فردی با اعتماد به نفس است و به دانش و مطالب در حال تدریس، اعتماد دارد. همچنین به شاگردان این امکان را می دهد تا مطالب را بهتر فهمیده و به ذهن بسپارند.
بالا و پایین بردن تن صدا و دوری از یکنواختی. سعی کنید صدای تان یکنواخت نباشد و برای دادن رنگ و لعاب به مطالبی که بیان می کنید تن صدایتان را بالا و پایین ببرید. مثلا برای قسمت های مهم از تن صدای بلند استفاده کنید. این بالا و پایین بردن صدا در مواقع مناسب باعث می شود که حوصله دانش آموزان سر نرود و به حرف هایتان گوش دهند.
استفاده نکردن از تیکه کلام. تیکه کلام یکی از آن مواردی است که می‌تواند فن بیان هر کسی را زیر سوال ببرد و آن را به بدترین شکل، خراب کند. تیکه کلام به صدا یا کلماتی گفته می‌شود که در یک معلم بیش از حد در گفتارش از آن ها استفاده می‌کند و در نتیجه، باعث زیبایی نبودن کلام و تاثیرگذاری کمتر آن می‌شود. ممکن است استفاده از تیکه کلام باعث خندیدن دانش آموزان به معلم و کاهش اعتماد به نفس معلم شود.
برقراری ارتباط خوب چشمی. داشتن ارتباط چشمی مناسب با مخاطبانی همچون دانش آموزان، تاثیر بسیار زیادی در انتقال مطلب به او خواهد گذاشت. در اصل می توان گفت زمانی که با مخاطب ارتباط چشمی برقرار می کنید، او را وادار می سازید تا صحبت های شما گوش دهد و تمام تمرکز خود را در این راستا نگه دارد. به عنوان یک معلم سعی کنید تا در حین تدریس، به همه دانش آموزان نگاه کنید و نگاه خود را روی یک نفر نیندازید. زیرا در این صورت، برخی از شاگردان به دیگران حسودی کرده و محبوبیت شما به عنوان یک معلم کاهش می یابد.
توانایی شروع مکالمات کوتاه. همان طور می دانید صحبت کردن یکی از سخت ترین بخش های تدریس است، اگر معلمی تازه کار باشید، ممکن است نتوانید آن طور که باید، مفاهیم تدریس خود را انتقال دهید. زیرا کسی که در حرف زدن توانا نباشد، بدون شک معلمی خوب نخواهد بود.
برقراری اعتماد بین معلم و دانش آموز. یکی از مواردی که باعث می شود، تدریس به مشکل بر بخورد، بی اعتمادی بین مدرس و محصل یا دانش آموز است. شما باید با روش هایی که در قسمت مهارت برقراری ارتباط عاطفی بیان شد این اعتماد و ارتباط را با دانش آموزان برقرار کنید.
4) مهارت تمرکز بخشی 🎯
تمرکز یعنی حفظ و نگهداری توجه و تمرکز حواس، روی موضوعی معین. بدون تمرکز حواس، یادگیری مفید نخواهد بود.
این ها نکاتی هستند که معلم ها می توانند اونها رو مد نظر داشته باشه و به کار بگیره تا تمرکز دانش آموزان در کلاس بالا بره.
1. اهمیت خواب مناسب در افزایش تمرکز در کلاس را به دانش آموزان و والدین گوش زد کنید خوابیدن بخش فعال و بسیار مهمی از زندگی انسان هاست و ما برای حفظ و تقویت قدرت یادگیری و حافظه و افزایش تمرکز به میزان کافی خواب در شبانه روز نیازمندیم. مطمئن شوید که این موضوع را به دانش آموزانتان اطلاع می دهید و همینطور به والدین هم گوش زد کنید که روی خواب بچه هایشان نظارت داشته باشند.
2. غافل نشدن از صبحانه سالم و مغذی را به دانش آموزان و والدین گوش زد کنید. تغذیه سالم در دانش آموزان به خصوص خوردن یک صبحانه مغذی و سرشار از انرژی باعث تمرکز بیشتر در کلاس می شود. با والدین و دانش آموزان در این مورد نیز صحبت کنید و به گوششان برسانید تا حتما دانش آموزان صبحانه خورده به مدرسه بیایند. اگر هم امکانات اش فراهم بود در مدرسه به دانش آموزان صبحانه داده شود.
3. دور کردن دانش آموزانی که در کنار هم تمرکز ندارند درسته که نشستن کنار دوستان ممکنه باعث بشه حس بهتری در کلاس به دانش آموزان بده. اما گاهی اوقات این نزدیکی و دوستی تبدیل میشه به صحبت کردن های زیاد در کلاس و تمرکز رو از اونها میگیره. باید توی کلاس حواس معلم جمع باشه تا اگه متوجه بشه دانش آموزانی اینطوری با دوستانشون صحبت می کنند اونها رو از همدیگه جدا کنه تا تمرکز به کلاس برگرده.
5. اهمیت ارتباط چشمی بر قرار در افزایش تمرکز در کلاس به عنوان معلم باید ارتباط چشمی خوبی با دانش آموزان تون برقرار کنید. اینطوری اونها این حس بهشون منتقل میشه که شما حواستون بهشون هست و نمی تونند که بدون اینکه متوجه بشید شلوغ کنند و حواسشون پرت بشه.
6. از دانش آموزان بخواید هدف هاشون از بودن در کلاس درس رو بیان کنند وقتی که هدف هامون رو از انجام یه کاری بدونیم خیلی راحت تر میتونیم برای انجام دادن اون کار ها تمرکز کنیم. به دانش آموزها میتونیم بگیم که چه اهدافی از درس خوندن به طول کلی و مخصوصا از درسی که دارند می خونند دارند. اینطوری هر وقت حس کردید که تمرکز کلاس کم شد می تونید اون اهداف رو به دانش آموزان یاد آوری کنید و بگید که مقصد کلاس کجا هست.
7. تاثیر یاداشت برداری در افزایش تمرکز در کلاس
از دانش آموزان بخواید که برای افزایش تمرکز شون توی کلاس از مطالبی که درس میدید یادداشت برداری کنند. نوشتن باعث میشه که اون چیزهایی که هم تمرکز دانش آموزان بالا بره و بهتر یاد بگیرند و هم بعدتر وقتی که به خانه رفتند می توانند آموخته هاشون رو مرور کنند. یادتون باشه که توی کلاس برای یادداشت نوشتن وقت مناسبی هم بدید و اگه دیدید که دانش آموزی عقب مونده تدریس نکنید تا اون هم نوشتنش تموم بشه.
8. ترغیب دانش آموزان به شرکت در بحث های کلاسی
کلا روش هایی که دانش آموز محور هستند و باعث میشوند که دانش آموزان در کلاس فعالیت بیشتری داشته باشند در یادگیری و افزایش تمرکز آنها موفق تر هستند. برای همین از این روش های دانش آموز محور در تدریس استفاده کنید و دانش آموزان رو هم ترغیب کنید که فعال باشند. دو روش که خیلی خوب جواب میده این ها هستند:
- روش بارش فکری. در این روش معلم یک سوال مطرح می کند در مورد یک موضوع و سپس هر دانش آموزی که ایده ای داشت با بلند کردن دستش نظرش را اعلام می کند.
- روش گوله برفی. این روش مثل بارش فکری هست در اینکه معلم سوال و موضوع را مطرح می کند. اما جواب دادن دانش آموزان به این صورت هست که طبق یک ترتیبی مثلا ترتیب نشستن دانش آموزان یا ترتیب لیست حضور غیاب همه نظرات خودشون رو بیان می کنند.
پشت‌وند‌ها
اطلاع از انتشار آخرین مقالات
برای اینکه از انتشار آخرین مقالات در وبسایت من آگاه شوید می توانید در کانال تلگرامی من عضو شوید.